Kwestia bezpieczeństwa w lotnictwie, a szczególnie w kontroli ruchu lotniczego pojawia się w debacie publicznej regularnie. Zanim jednak ulegniemy obawie przed lataniem warto wiedzieć, że na potrzeby zarządzania bezpieczeństwem w lotnictwie pojęcie „bezpieczeństwo” ma swoją indywidualną definicję.
Zgodnie z ICAO (Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego), „bezpieczeństwo” (Safety) to stan, w którym ryzyka materializacji zagrożeń dla bezpieczeństwa żeglugi powietrznej są obniżone do akceptowalnego poziomu i kontrolowane.
Dynamika branży powoduje, że bezpieczeństwo ma charakter aktywny i zmienny, co oznacza, że zagrożenia i ryzyka ich wystąpienia nieustannie się pojawiają i muszą być na bieżąco łagodzone. Dopóki ryzyka są utrzymywane na odpowiednim poziomie kontroli, lotnictwo jako otwarte i dynamiczne środowisko, jest nadal bezpieczne.
W dniu 31 sierpnia br. Najwyższa Izba Kontroli opublikowała wystąpienie pokontrolne dotyczące działalności Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej i nadzoru nad jej działalnością. W dniu 15 września br. na forum Komisji Infrastruktury, NIK przedstawił ustalenia zebrane podczas prowadzonych czynności. Jednym z ciekawszych tematów poruszonych na forum Komisji było właśnie „bezpieczeństwo” w kontekście stosowanej przez PAŻP podczas pandemii organizacji pracy w niektórych organach kontroli ruchu lotniczego w trybie połączonych stanowisk operacyjnych, tzw. SPO (Single Person Operation).
Co do zasady za nadzór nad bezpieczeństwem w lotnictwie odpowiada Urząd Lotnictwa Cywilnego jako państwowa Władza lotnicza. Kontrola NIK nie wykazała zaniedbań w zakresie prowadzonego przez ULC nadzoru nad PAŻP. Pomimo to w trakcie prowadzonych czynności Zespół kontrolujący NIK szczegółowo przeanalizował procedurę wdrożenia i stosowania trybu SPO, do którego najwięcej uwag zgłaszali kontrolerzy ruchu lotniczego. W tym przedmiocie strona społeczna ściśle współpracowała z Najwyższą Izbą Kontroli zwracając uwagę na fakt, iż działalność operacyjna przy stosowaniu SPO nie była pozbawiona ryzyka. Pomimo pozytywnej oceny działania Urzędu Lotnictwa Cywilnego, NIK negatywnie odniósł się do sposobu wdrożenia, rozszerzenia i stosowania w PAŻP organizacji pracy kontrolerów ruchu lotniczego w trybie połączonych stanowisk (SPO)stwierdzając, iż stosowanie tego trybu w I i II kwartale 2020 roku odbyło się w sposób nierzetelny.
W Raporcie NIK, jako stwierdzone nieprawidłowości, wskazano m.in. brak przeprowadzenia uprzednich, dodatkowych szkoleń przypominających kontrolerom ruchu lotniczego metodykę pracy w trybie SPO. Takie działanie w opinii kontrolujących NIK mogło realnie przyczynić się do zmniejszenia bezpieczeństwa pracy personelu.
Protokół NIK nie zawiera żadnych informacji, aby ULC, podczas prowadzonych audytów i kontroli w PAŻP, w okresie stosowania trybu SPO, wskazał na natychmiastową potrzebę zawieszenia i wycofania tego trybu jako potencjalnego zagrożenia dla bezpieczeństwa w ruchu lotniczym.
W przypadku wątpliwości, Władza lotnicza posiada wszystkie narzędzia niezbędne do wdrożenia przez kontrolowany podmiot nie tylko działań naprawczych, ale również do wstrzymania danej zmiany do czasu opracowania i wprowadzenia przez ten podmiot odpowiednich działań mitygujących zagrożenia w ruchu lotniczym.
Z Raportu nie wynika również, aby kontrolerzy ruchu lotniczego pomimo braku wyszkolenia wstrzymywali się od podejmowania czynności lotniczych, chociaż takie działanie byłoby logiczne. Lotnictwo posiada szereg zabezpieczeń przed zmiennością zdarzeń. Zabezpieczeniem są również odpowiednie regulacje prawne określające sposób zachowania personelu lotniczego, jeśli ten nie posiada odpowiednich kompetencji.
NIK nie zawarła w Raporcie informacji w jaki sposób personel lotniczy utrzymywał ważność uprawnień lotniczych wynikających z licencji oraz nie wskazał czy kompetencje kontrolerów były monitorowane również w trybie SPO, co w przypadku stosowania takiej praktyki byłoby de facto świadectwem ich posiadania.
Pozytywny wynik kontroli NIK w odniesieniu do działalności Urzędu Lotnictwa Cywilnego, przy jednoczesnym negatywnym stanowisku kontrolujących dotyczącym wdrożenia i stosowania w PAŻP pracy kontrolerów ruchu lotniczego w trybie połączonych stanowisk, pozostawia kwestię SPO, jak się wydaje, nierozstrzygniętą i trudną do oceny również w aspekcie zarządzania bezpieczeństwem.
Żródło: PolskaSKY